سامانه آموزش نقاشی رنگ هنر

روغن بزرک نقاشی، مایعی است روغنی، متمایل به زرد، با بویی مخصوص که خواص درمانی و دارویی نیز دارد. نقاشان حرفه ای با انواع آن به خوبی آشنایی دارند و هنرمندان معمولا در نقاشی به میزان مشخصی همراه با تربانتین یا ورنی نقاشی ترکیب و از آن در نقاشی رنگ روغن استفاده می کنند. روغن بزرک را از دانه های گیاهی به نام کتان تهیه می کنند. این روغن اگر در مجاورت هوا قرار بگیرد، حالت تبخیر به آن دست نمی دهد بلکه با اکسیژن هوا ترکیب شده و به صورت ژله ای در می آید. روغن بزرک به جز نقاشی رنگ روغن، امروزه برای ساخت ژل های دارویی و امگا-3 نیز کاربرد دارد. همچنین به دلیل همین ویژگی، در نقاشی رنگ روغن پودر رنگ را با این روغن مخلوط کرده و از آن رنگ روغن درست می کنند. روغن بزرک ممکن است به صورت سرمادیده و بدون حرارت از دانه کتان جدا شده باشد که در این صورت به آن روغن بزرک خام می گویند و مصرف خوراکی دارد. تهیه این روغن برای نقاشی مقرون به صرفه نیست. اما اگر دانه های گیاه را حرارت بدهند و با حلال های نفتی روغن را از کتان استخراج کنند، ضمن به دست آوردن روغن بیشتر، رنگ آن کمی تیره می شود و دوام و پایداری آن کاهش می یابد. به این نوع روغن بزرک، روغن پخته نیز گفته می شود که در صنعت و نقاشی کاربرد دارد. در بخش زیر با انواع روغن بزرک و کاربرد آن ها آشنا شوید:

▲ روغن بزرک تصفیه شده (Refined Linseed Oil)
زمانی که روغن را با حرارت از دانه های گیاه جدا کرده و با کمک مواد شیمیایی بی رنگ و تصفیه می کنند تا خاصیت روغن خام را پیدا کند، اصطلاحا به آن روغن بزرک تصفیه شده می گویند که پرکاربردترین روغن جهت رقیق کردن رنگ روغن است. این روغن بر روی کیفیت و سرعت خشک شدن رنگ تاثیر زیادی ندارد. البته ممکن است کمی سرعت خشک شوندگی را کندتر کند اما معمولا به میزان مشخصی با تربانتین مخلوط می شود تا روانی و سرعت خشک کنندگی رنگ بالاتر برود.

▲ روغن بزرک استند (Linseed Stand Oil)
اگر روغن بزرک خام را در مخزن بدون هوا به میزان 300 درجه حرارت بدهند، بدون از دست دادن خواص شیمیایی خود و تغییر ساختمان مولکولی، متراکم شده و تبدیل به روغن استند می شود. تعداد یون های این روغن نسبت به روغن خام کمتر است و دیرتر از آن خشک می شود. میزان زرد شدن این روغن بزرک نیز کمتر است و پس از خشک شدن به صورت یک قشر محکم و با دوام در می آید. این روغن را به علت نداشتن مقدار زیاد اسید، به عنوان مدیوم یعنی رقیق کننده در نقاشی، هنگام گلیز به کار می برند.

▲ روغن بزرک غلیظ آفتابی (Thickened Linseed Oil)
اگر روغن بزرک خام یا تصفیه شده را در معرض هوا و نور خورشید قرار بدهند اکسیده شده و رنگ آن روشن می شود و میزان غلظت و چسبندگی آن افزایش می یابد. اگر این روغن با رنگ روغن مخلوط شود حالت عسلی به آن می دهد و باعث به جای ماندن اثر قلم مو می گردد. برای ساختن این روغن کافی است که مقدار مساوی آب و روغن بزرک خام را در ظرف شیشه ای تختی ریخته و روی آن با شیشه طوری پوشانده شود که همزمان با ورود هوا، از ورود گرد و خاک به آن جلوگیری شود. این ظرف باید به مدت دو هفته در مجاورت نور خورشید قرار گرفته و گاهی هم زده شود. بعد از مدتی روغن غلیظ شده و می توان آب را از آن جدا کرده و روغن را در ظرف جداگانه نگه داشت.

▲ روغن بزرک پخته شده یا جوشیده (Boiled Linseed Oil)
این روغن از ترکیب روغن خام و استند به همراه خشک کننده های فلزی ساخته می شود. گفته می شود که روغن بزرک خام را در قرون وسطی با اکسید سرب می جوشاندند تا زودتر خشک شود. از طرفی نیز گفته می شود که این روغن بر خلاف نام آن پخته شده نیست بلکه این یک اصلاح شیمی است برای اشاره به ویژگی زود خشک شوندگی این روغن. در حالت عادی و به خصوص در هوای سرد، روغن بزرک خام دیر خشک می شود و ممکن است برای مصارف صنعتی مناسب نباشد. از این جهت این روغن به کار می رود و بیشتر به عنوان جلا دهنده و پوششی برای چوب به کار می رود.