سامانه آموزش نقاشی رنگ هنر

 مارک روتکو (Mark Rothko) چهره ای سرشناس در میان نقاشان مدرسه ی هنر نیویورک و نقاش سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی است. او مطالعات زیادی در زمینه ی روانشناسی و سیاست داشت. پشت آثار به ظاهر ساده ی او مفاهیم عمیقی وجود دارند که نتیجه ی همین مطالعات و ویژگی های خاص روحی و بینشی اوست. در میان هنرمندان سبک اکسپرسیونیسم، روتکو بیش از سایرین بر تاثیر ترکیب رنگها و اشکال بر روان انسان تاکید کرده است. در بخش زیر نگاهی کوتاه می اندازیم به زندگینامه ، سبک نقاشی و مرگ این هنرمند نقاش روسی_آمریکایی.

 عکس مارک روتکو

زندگینامه

مارکوس روتکویچ در سال 1903 در روسیه و خانواده ای یهودی متولد شد. وی در سال 1910 به آمریکا مهاجرت کرد. او پس از فارغ التحصیلی در مقطع متوسطه، از دانشگاه ییل بورسیه تحصیلی دریافت کرد اما در اوایل مسیر در سال 1923، متوجه شد که جو دانشگاه ییل به شدت محافظه کار و انحصارطلبانه است. به همین دلیل پیش از فارغ التحصیلی، روتکو دانشگاه را رها کرده و به نیویورک رفت. چند سال اول را به کارهای پراکنده گذراند از جمله شرکت در کلاس های طراحی و طبیعت بی جان ماکس وبر. آثار اولیه مارک روتکو عمدتا شامل پرتره، فیگور و صحنه های شهری است. او پس از چندی، در سال 1928 برای شرکت در یک نمایشگاه گروهی با  لو هریس و میلتون آوری انتخاب شد. ملاقات با میلتون آوری طبیعت گرا، تاثیر عمیقی بر او گذاشته و باعث پیشرفت زیاد او در نقاشی و استفاده از رنگ شد. آثار او در رنگ تحت تأثیر فوویستها ، خصوصا هنری ماتیس بود. در اواسط سالهای 1930، پیامدهای افسردگی گسترده در جامعه ی آمریکایی نمایان شد و روتکو با این پیامدهای اجتماعی_سیاسی و بیکاری های گسترده بیشتر آشنا شد. همین مساله انگیزه ای برای او شد برای پیوستن به اتحادیه ی هنرمندان جناح چپ. در آنجا، مارک روتکو به همراه سایر هنرمندان برای برپایی نمایشگاه شهری تلاش بسیار کردند که در نهایت موفق شدند. او به واسطه ی کارش با هنرمندان بسیاری آشنا شد و نهایتا خود را در جمع گروهی از نقاشان روس یهودی راحت تر یافت و با آنها روابط پایداری را بنا نهاد. این گروه که شامل چهره هایی از قبیل آدولف گوتلیب، جوزف سولمن و جان گراهام بود، در سال 1934 در نمایشگاه انتزاع با هم ظاهر شدند و به همین دلیل تحت عنوان "ده تن" مشهور شدند.

نقاشی های مارک روتکو

 نقاشی روتکو بر دیوار گالری

نقاشی های روتکو در سالهای 1930 تحت تاثیر سبک هنری اکسپرسیونیسم قرار گرفت و با نمایش صحنه های مردم گریزانه، و صحنه های شهری مانند اثر "ورودی زیرگذر" شناخته و مشهور شد. در میان هنرمندان سبک اکسپرسیونیسم، روتکو بیش از سایرین بر تاثیر ترکیب رنگها و اشکال بر روان انسان تاکید کرد. آثار او بیشتر در ابعاد عظیم می باشد و ایستادن در برابر آن ها حس خاصی را که خود او در نظر داشت به انسان القا می کند. وی در سال های 1940 تحت تاثیر سبک سوررئال قرار گرفت و سبک آثار اکسپرسیونیسم را با هدف پرداختن به کاری که پیوند بیشتری بین انسان، گیاه و حیوان برقرار می سازد، رها کرد. او این کارها را به سمبل های قدیمی تشبیه کرده که احساس می کرد می تواند احساس گیر افتاده در افسانه های قدیم را انتقال دهند. روتکو در این آثار به انسان به عنوان موجودی گیرافتاده در جنگی توهمی با خواسته ها و طبیعت نگاه کرده است. در سال 1939 او کاملا نقاشی را کنار گذاشت تا به مطالعه ی فلسفه و اساطیر بپردازد. در این میان طنین خاصی را در اثر " تولد تراژدی" نیچه احساس کرد.  متاثر از نیچه و نیز دیدگاه های یهودی-روسی خود، هنر روتکو نفوذ عمیقی از محتوا و مفهوم احساسی نشان میدهد که او در گروهی از آثار تکاملی از فیگوراتیو تا آبستره به نمایش گذاشته است. آثار اولیه ی او در زمینه ی فیگور، منظره، طبیعت بی جان و پرتره توانایی خاصی را در ترکیب دو سبک اکسپرسیونیسم و سوررئال نشان می دهند. او در مورد نقاشی هایش می گوید:"نقاشی‌ هایم قطعاتی از یک نمایشنامه‌اند که رنگ‌ ها بازیگران آن بوده و به راحتی حرکت می‌کنند." روتکو در طول زندگی اش دیدگاه های انقلابی دوره ی جوانی اش را حفظ کرد. به خصوص از آزادی بیان هنرمندان که احساس می کرد توسط بازار سرکوب شده، به شدت دفاع کرد. باورهایش باعث شد که در دنیای هنر آن روزگار جایگاه عجیبی پیدا کند به گونه ای که باعث شد به طور عمومی به منتقدان پاسخ داده و از حضور در کمیسیون ها و فروش آثار و نمایشگاه ها در مواردی بپرهیزد.

 یک بازدید کننده در حال تماشای نقاشی ها

مرگ روتکو

در سال ۱۹۶۸، بیماری آنوریسم (بیرون‌ زدگی دیواره سرخرگ) در روتکو تشخیص داده شد. او همچنان به کشیدن سیگار، اجتناب از ورزش و حفظ رژیم غذایی ناسالم ادامه داد. پزشک به او توصیه کرده بود تا او کشیدن نقاشی‌ های بزرگش را ادامه ندهد و توجه‌اش را به سمت نقاشی‌ های کوچکتر مانند آکرلیک روی کاغذ ببرد. در همین زمان ازدواج روتکو هم دچار مشکل شده بود. او در سال ۱۹۶۹ از همسرش جدا شده و به کارگاه شخصی خود نقل مکان کرد. در ۲۵ فوریه ۱۹۷۰ دستیار روتکو، جسد او را غرق در خون، جلوی سینک ظرفشویی آشپزخانه یافت. کنار او یک تیغ ریش‌تراش قرار داشت. در همان روز قرار بود نقاشی های مجموعه ی سیگرم در گالری تیت لندن به نمایش گذاشته شود. نقاشی تمام زندگی روتکو را پر کرده بود و اگرچه  کارهایش توجهی که خود او انتظار داشت را دریافت نکرد اما شهرت او به طرز چشمگیری در سالهای پس از مرگش افزایش یافت.

نمایش آثار در تهران

 عکسی از نقاشی روتکو در موزه هنرهای معاصر تهران

در سال 1395 در موزه ی هنرهای معاصر تهران، نمایشگاهی از آثار هنرمندان ابسترکت اکسپرسیونیسم برگزار شد که در آن دو تابلو از روتکو نیز در میان آثار سایرین به چشم می خورد. مدتی طولانی به تابلو خیره شدم، احساس عجیبی در مفهوم تابلو نهفته بود. بر دیوار رو برو توضیح اثر از زبان روتکو نوشته شده بود: "هر کس در برابر تابلوی من بایستد و به آن خیره شده، اشک از چشمانش سرازیر شود، دقیقا همان احساس روحانی درونی ای را تجربه کرده که من در زمان کشیدن آن داشته ام." این اثر، طرحی انتزاعی از حس عمیق عارفانه ایست که روتکو از زندگی و مراحل تکامل روحی و بینشی انسان در غالب رنگ و شکل به نمایش گذاشته است. در قسمت پایین تابلو تیرگی ابتدایی ذهن ناآگاه بشری نشان داده شده که با گریزی بر آگاهی، مسیری تکاملی را طی کرده و به سمت روشنایی پیش می رود و روح او وسیع تر و جانش روشن تر میشود. در انتها، کادری خالی با رنگ زمینه مشاهده می شود. این کادر خالی اگرچه نمایان گر حل شدن روح انسان در دریای آگاهی حقیقی ست اما همچنان محدودیت او به جسمش را در غالب یک کادر به نمایش گذاشته است. 

فهرست منابع اصلی مورد استفاده:

www.nga.gov/features/mark-rothko-introduction.html
www.theartstory.org/artist-rothko-mark.html
www.artsy.net/artist/mark-rothko